Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Με βάση τόσο το άρθρο 15 των περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του Ατόμου) Νόμων του 2001 μέχρι 2012 (Νόμος 138(Ι)/2001, όπως έχει τροποποιηθεί) στο εξής «Νόμος 138(Ι)/2001», όσο και το άρθρο 106 του περί Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων Νόμου του 2004 (Νόμος 112(Ι)/2004, όπως έχει τροποποιηθεί) στο εξής «Νόμος 112(Ι)/2004, για την αποστολή διαφημιστικών μηνυμάτων και τη διενέργεια διαφημιστικών κλήσεων απαιτείται να έχει ληφθεί η συγκατάθεση των παραληπτών/κληθέντων.

Στο προοίμιο της Οδηγίας 95/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών διευκρινίζεται ότι στους «εμπορικούς ή διαφημιστικούς σκοπούς» συμπεριλαμβάνονται οι σκοποί που επιδιώκονται είτε από εμπορικούς φορείς είτε από φιλανθρωπικά σωματεία ή άλλες οργανώσεις ή ενώσεις, λ.χ. πολιτικού χαρακτήρα.

Το περιεχόμενο μιας πολιτικής επικοινωνίας μπορεί να παρουσιάζεται αμέσως ή εμμέσως, όπως με απλή παράθεση του προγράμματος δράσης και των πολιτικών ιδεών, με ενημερωτικό δελτίο που καλύπτει διάφορα θέματα, με προσκλήσεις σε ιστοχώρους για ανάγνωση των πολιτικών μηνυμάτων, ή με πρόσκληση σε προεκλογική ομιλία ή εκδήλωση, οπότε τέτοιου είδους μηνύματα θεωρούνται «διαφημιστικά» και ισχύουν οι πιο πάνω διατάξεις της νομοθεσίας.

Στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι υποψήφιοι επικαλέστηκαν ότι είχαν ζητήσει από διάφορους γνωστούς τους να τους δώσουν στοιχεία επικοινωνίας γνωστών τους που πιθανό να ενδιαφέρονται να ενημερώνονται για πολιτικές εκδηλώσεις. Γι’ αυτό διευκρινίζεται ότι η συγκατάθεση θα πρέπει να λαμβάνεται από τον ίδιο τον κάτοχο του αριθμού ή της διεύθυνσης και όχι από τρίτους.

Αποστολή επιστολών/εντύπων πολιτικού περιεχομένου μέσω ταχυδρομείου και διενέργεια κλήσεων με ανθρώπινη παρέμβαση (δια ζώσης).

Στις περιπτώσεις αποστολής επιστολών/εντύπων πολιτικού περιεχομένου μέσω ταχυδρομείου και διενέργειας κλήσεων με ανθρώπινη παρέμβαση (δια ζώσης) εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 15 του Νόμου 138(Ι)/2001 σύμφωνα με τις οποίες:

«15.- (1) Τα προσωπικά δεδομένα δεν αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας από οποιοδήποτε για λόγους προώθησης, πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών εξ’ αποστάσεως, εκτός αν το υποκείμενο των δεδομένων δηλώσει γραπτώς τη συγκατάθεσή του στον υπεύθυνο επεξεργασίας.
(2) Υπεύθυνος επεξεργασίας που επιθυμεί να προβεί σε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων για τους λόγους που αναφέρονται στο εδάφιο (1), μπορεί να χρησιμοποιήσει για το σκοπό λήψης της συγκατάθεσης του υποκειμένου των δεδομένων το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση του υπό τον όρο ότι τα δεδομένα αυτά έχουν ληφθεί από πηγές προσβάσιμες στο κοινό.».

Τονίζεται ότι η συγκατάθεση των παραληπτών θα πρέπει να είναι γραπτή.

Διευκρινίζεται ότι μπορούν να ληφθούν από πηγές προσβάσιμες στο κοινό για το σκοπό της λήψης συγκατάθεσης, μόνο το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση (και όχι ο αριθμός τηλεφώνου).

Όσον αφορά στην αποστολή επιστολών/υλικού μέσω ταχυδρομείου εφαρμόζονται επίσης και οι διατάξεις του άρθρου 15Α:

«15Α. Τα πολιτικά κόμματα, οι εκλογικοί συνδυασμοί και οι εκάστοτε υποψήφιοι, για σκοπούς πολιτικής επικοινωνίας και αποστολής μέσω ταχυδρομείου υλικού για την προώθηση των πολιτικών θέσεων ή της υποψηφιότητάς τους στο πλαίσιο της εκλογής σε οποιοδήποτε πολιτειακό αξίωμα στη Δημοκρατία ή στο πλαίσιο της διενέργειας δημοψηφίσματος, μπορούν να χρησιμοποιούν τα ονόματα και τις διευθύνσεις των προσώπων που είναι καταχωρημένα στους εκλογικούς ή τηλεφωνικούς καταλόγους, εξαιρουμένων των προσώπων που είναι καταχωρημένα στο μητρώο προσώπων που δεν επιθυμούν να λαμβάνουν προωθητικό των πολιτικών κομμάτων, των εκλογικών συνδυασμών και των εκάστοτε υποψηφίων υλικό, στο πλαίσιο πολιτικής επικοινωνίας.»

Η Επίτροπος τηρεί μητρώο στο οποίο καταχωρούνται τα ονόματα και οι διευθύνσεις των προσώπων που δεν επιθυμούν να λαμβάνουν υλικό από πολιτικά κόμματα, εκλογικούς συνδυασμούς και εκάστοτε υποψηφίους, για σκοπούς προώθησης των πολιτικών θέσεων ή της υποψηφιότητάς τους, στο πλαίσιο πολιτικής επικοινωνίας. Τα πολιτικά κόμματα, οι εκλογικοί συνδυασμοί και οι εκάστοτε υποψήφιοι θα πρέπει να συμβουλεύονται το μητρώο πριν την πολιτική επικοινωνία και την αποστολή μέσω ταχυδρομείου υλικού για την προώθηση των πολιτικών θέσεων ή της υποψηφιότητάς τους στις διευθύνσεις των προσώπων που είναι καταχωρισμένα στους εκλογικούς ή τηλεφωνικούς καταλόγους.

Αποστολή μηνυμάτων με ηλεκτρονικά μέσα (συμπεριλαμβανομένων, φαξ, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μηνυμάτων sms και mms) και διενέργεια κλήσεων με αυτόματες συσκευές κλήσεων (με ηχογραφημένο μήνυμα / χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση).

Όσον αφορά στην αποστολή πολιτικών μηνυμάτων με ηλεκτρονικά μέσα (συμπεριλαμβανομένων, φαξ, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μηνυμάτων sms και mms) και στην διενέργεια κλήσεων με αυτόματες συσκευές κλήσεων (με ηχογραφημένο μήνυμα / χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση) εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 106 του Νόμου 112(Ι)/2004, σύμφωνα με τις οποίες τα πιο πάνω επιτρέπoνται μόνο στην περίπτωση συνδρομητών ή χρηστών, οι οποίοι έχουν δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή τους.

Η συγκατάθεση μπορεί να ληφθεί και με ηλεκτρονικά μέσα, αλλά σε κάθε περίπτωση να μπορεί εύκολα να διατεθεί προς απόδειξη της λήψης αυτής.

Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αριθμοί ή διευθύνσεις από πηγές προσβάσιμες στο κοινό (όπως, για παράδειγμα, τον τηλεφωνικό κατάλογο, το διαδίκτυο ή καταλόγους μελών επαγγελµατικών ενώσεων, σωματείων, συλλόγων, επαγγελµατικών κλάδων κ.τ.λ.).

Με βάση το περί Νομικών Προσώπων (Διασφάλισης των εννόμων Συμφερόντων αναφορικά με Αυτόκλητες Επικοινωνίες) Διάταγμα του 2005, που εκδόθηκε από τον Επίτροπο Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων, η προστασία από την αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων και αυτόκλητων κλήσεων έχει επεκταθεί και στα νομικά πρόσωπα (εταιρείες/οργανισμούς).

Όταν ο αποστολέας λαμβάνει ηλεκτρονικά στοιχεία επαφής των πελατών του στα πλαίσια πώλησης προϊόντος ή υπηρεσίας, ο αποστολέας μπορεί να χρησιμοποιήσει τα στοιχεία αυτά για απ’ ευθείας προώθηση των παρόμοιων δικών του προϊόντων ή υπηρεσιών, υπό τον όρο ότι δίνεται σαφώς και ευδιάκριτα στους πελάτες η δυνατότητα να αντιταχθούν, ατελώς και με εύκολο τρόπο, σε αυτήν την χρήση των ηλεκτρονικών στοιχείων επαφής όταν αυτά συλλέγονται και σε σχέση με κάθε μήνυμα, στην περίπτωση όπου ο πελάτης δεν αντιτάχθη αρχικώς σε τέτοια χρήση (Άρθρο 106(2)).

Κατ’ αναλογία τα κόμματα μπορούν να αποστείλουν μηνύματα στα εγγεγραμμένα μέλη τους υπό τις πιο πάνω προϋποθέσεις, αλλά οι υποψήφιοι των κομμάτων δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν καταλόγους με διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αριθμούς τηλεφώνων, αριθμούς φαξ κ.λ.π. τους οποίους έχουν συλλέξει στα πλαίσια άσκησης δημόσιας εξουσίας, ή άσκησης καθηκόντων σε τυχόν προηγούμενες θητείες τους, ή από πελάτες τους σε τυχόν άλλες ασχολίες ή επαγγέλματα τους, καθώς τα άτομα που περιλαμβάνονται σε τέτοιους καταλόγους δεν θεωρούνται «πελάτες» σύμφωνα με την έννοια του πιο πάνω άρθρου. Τονίζεται ότι τα κόμματα μπορούν να στείλουν μηνύματα στα εγγεγραμμένα μέλη τους εκ μέρους υποψηφίων του κόμματος αλλά δεν επιτρέπεται να δίνεται ο κατάλογος μελών από τα κόμματα στους υποψηφίους.

Οι αποστολείς θα πρέπει να παρέχουν στους παραλήπτες των μηνυμάτων διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (στην περίπτωση μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου) ή αριθμό χωρίς χρέωση (στην περίπτωση μηνυμάτων sms,mms) π.χ. που να αρχίζει από 8, ώστε να δίνουν την δυνατότητα διαγραφής (opt-out) χωρίς χρέωση, όπως προβλέπει ο Νόμος. Μαζί με κάθε μήνυμα που αποστέλλεται θα πρέπει να αναγράφονται οδηγίες που να εξηγούν στον παραλήπτη πως μπορεί να ζητήσει τον τερματισμό της λήψης των μηνυμάτων. Για παράδειγμα, στο τέλος του μηνύματος να αναγράφεται ότι όσοι δεν επιθυμούν πλέον να λαμβάνουν τα μηνύματα μπορούν να στείλουν
μήνυμα ή να πάρουν τηλέφωνο στον αριθμό χωρίς χρέωση. Tα αιτήματα για διαγραφή θα πρέπει να ισχύουν για όλες τις μελλοντικές πολιτικές εκστρατείες και όχι μόνο για τη συγκεκριμένη.
Διευκρινίζεται, επίσης, ότι η παροχή της δυνατότητας διαγραφής από τον κατάλογο των διευθύνσεων στους οποίους αποστέλλονται μηνύματα (opt-out), δεν νομιμοποιεί από μόνη της την αποστολή των μηνυμάτων, αλλά θα πρέπει να έχει πρώτα ληφθεί η συγκατάθεση των παραληπτών των μηνυμάτων ή αυτοί να είναι εγγεγραμμένα μέλη.

Αρκετοί υποψήφιοι απευθύνονται σε διαφημιστικές εταιρείες που αναλαμβάνουν επί πληρωμή να αποστείλουν μηνύματα εκ μέρους τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι υποψήφιοι θα πρέπει οι ίδιοι να παρέχουν τη λίστα με τους αριθμούς ή τις διευθύνσεις των παραληπτών. Σε περίπτωση που οι διαφημιστικές εταιρείες διατηρούν δική τους λίστα πρέπει να μπορούν να εξασφαλίζουν ότι έχουν λάβει τη συγκατάθεση των παραληπτών όσον αφορά στο συγκεκριμένο τύπο διαφήμισης που ζητά ο υποψήφιος (π.χ. οι παραλήπτες να έχουν δηλώσει ότι ενδιαφέρονται να λαµβάνουν πολιτικά μηνύματα από οποιονδήποτε). Οι υποψήφιοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα ελέγχου της λίστας των παραληπτών και της διαδικασίας αποστολής των μηνυμάτων (συγκατάθεση, αρχείο διαγραφών, κλπ). Στα μηνύματα που αποστέλλονται θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο ποιός είναι ο διαφημιζόμενος υποψήφιος εκ μέρους του οποίου αποστέλλονται τα μηνύματα. Οι πιο πάνω λεπτομέρειες πρέπει να προβλέπονται σε σύμβαση μεταξύ του υποψηφίου και της διαφημιστικής εταιρείας, η οποία έχει την ιδιότητα του εκτελούντα την επεξεργασία.

Χρήση εκλογικού καταλόγου

Επειδή σε προηγούμενες εκλογικές περιόδους είχε παρατηρηθεί, επίσης, κατάχρηση του εκλογικού καταλόγου, διευκρινίζεται ότι τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον εκλογικό κατάλογο αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και γι’ αυτό θα πρέπει να τηρούνται οι βασικές αρχές του άρθρου 4 του Νόμου 138(Ι)/2001, με βάση το οποίο τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που τυγχάνουν επεξεργασίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων:

α) να μη χρησιμοποιούνται για σκοπούς ασυμβίβαστους με τον αρχικό σκοπό της επεξεργασίας: Οι κατάλογοι χορηγούνται αποκλειστικώς για τη διευκόλυνση των κομμάτων κατά τη διενέργεια των εκλογών, ενώ η χρήση τους για άλλο σκοπό ή η διαβίβαση των εκλογικών καταλόγων ή αποσπασμάτων τους σε τρίτα πρόσωπα απαγορεύεται,

β) να διαγράφονται όταν δεν είναι πλέον απαραίτητα για το σκοπό της επεξεργασίας: Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να φροντίσετε ώστε ο εκλογικός κατάλογος και/ή αποσπάσματα του τα οποία θα κατέχετε οι ίδιοι ή τα οποία θα έχετε δώσει σε εκπροσώπους σας καταστραφούν ή επιστραφούν στο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών σε εύλογο χρονικό διάστημα μετά το πέρας των εκλογών.

Τα πρόσωπα που διεξάγουν την πολιτική επικοινωνία στο πλαίσιο της προώθησης των πολιτικών τους προγραμμάτων και ιδεών είναι υπεύθυνοι επεξεργασίας σύμφωνα με την ερμηνεία που δίδεται στον όρο αυτό στο άρθρο 2 του Νόμου 138(Ι)/2001 είτε πρόκειται για πολιτικά κόμματα ή υποψήφιους βουλευτές και θα πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας.

Συστάσεις Επιτρόπου προς τα Πολιτικά Κόμματα σχετικά με την αποστολή μηνυμάτων και διενέργεια κλήσεων πολιτικού περιεχομένου και χρήση του εκλογικού καταλόγου

Πίσω στην προηγούμενη σελίδα